بعد از استماع خطوط اصلی پیام، تمام پیش داوری ها و پیش فرض های رهبران کرملین سراب گونه سر از آب و خواب برآورد، و جواب مناسب با اندام موزون این پیام آسمانی را نه تنها عاجلا ندادند، بلکه آجلا هم راجل ماندند.
چنانکه حضرت امام به فرستاده مخصوص میخائیل گورباچف فرمود: من می خواستم دری از جهان غیب به چهره او باز کنم، نه آنکه درباره مسائل جهان ماده با او سخن گفته باشم.
رهبر شوروی بعد از استماع دقیق و درک منظور امام با تأنی کامل، که کشف از تدبر در پاسخگویی می کرد، شروع به جواب کرد. و مدتی که برای سخنان جناب گورباچف و دریافت پاسخ نهایی از طرف هیئت اعزامی صرف شد، جمعاً در حدود یک ساعت بود. عصاره مطالبی که ایشان گفتند و ترجمان صحنه ملاقات آن را به فارسی برگرداند، عبارت از این بود:
از فرستادن نامه امام خمینی تشکر می کنم. در فرصت مناسب جواب آن را خواهم داد. مضمون آن را به علمای شوروی اعلام می داریم. ما قانون آزادی ایمان را در دست تصویب داریم. من قبلا گفتم با داشتن ایدئولوژی های مختلف می توان با حسن همجواری در کنار هم زندگی کرد. امام خمینی ما را به دین اسلام دعوت نموده است، آیا می شود ما هم ایشان را به مکتب خودمان دعوت کنیم؟
در اینجا لبخند زد و دو بار گفت: این یک شوخی است.
این دعوت یک نحوه دخالت در شئون کشور دیگر محسوب می شود، زیرا هر کشوری در انتخاب مکتب آزاد و مستقل می باشد.
هیئت اعزامی از ایران با دریافت این مطالب، بررسی کرد که مهمترین بند جواب همانا بند اخیر آن است که نشانه برخورد سیاسی با نامه امام در آن به چشم می خورد، نه برخورد فرهنگی و تعلیمی محض، و با پندار سیاسی بودن، داخل در دخالت در کشور اجنبی خواهد بود، که با این ترتیب اصل نامه و فرستادن پیام زیر سئوال می رفت، دیگر نوبت به مضمون آن نمی رسید.
لذا مسئول هیئت اعزامی در پاسخ نهایی چنین گفت: از اینکه در کمال حوصله قرائت نامه را استماع کردید، تشکر می کنیم. و از اینکه آمادگی خود را جهت فرستادن جواب اعلام داشتید، تقدیر می شود، و از اینکه مضمون پیام را به اطلاع علمای کشورتان می رسانید، شایان تشکر است. و از اینکه قانون آزادی دین را در دست تصویب دارید، به امید تسریع آن، تقدیر می شود؛ چنانکه زندگی مسالمت آمیز با داشتن مکتب های گوناگون، در صورت رعایت اصول انسانی، میسور می باشد.
اما دخالت در شئون داخلی کشور دیگر را باید توضیح داد. شما از عمق وسیع روسیه تا اوج فضای آسمان آن آزادانه فعالیت دارید، و هیچ کس حق دخالت در امور داخلی کشور اجنبی را ندارد، لیکن محتوای این پیام، همانند پیام های رهبران الهی دیگر، نه کاری به زیر زمین و نه برخوردی با روی زمین و نه ارتباطی با آسمان روسیه دارد، بلکه فقط با جان شما مرتبط می باشد.
جناب آقای گورباچف، آیا شما همانند درخت هستید که مرگ شما عبارت از پژمرده شدن و فرسوده گشتن تن باشد، و بعد از مرگ هیچ خبری از زندگی و آثار آن نخواهد بود؛ یا جان شما همانند مرغی است که در قفس طبیعت تن محبوس است، و مرگ شما به منزله گشوده شدن در این قفس و پرواز طائر روح به جهان جاوید می باشد؟ البته دومی است، نه اولی.
و مضمون نامه امام دعوت به توحید و پرهیز از الحاد است که راجع به جان شماست نه درباره کشور شما. البته وقتی روح آدمی موحد شد، راه صحیح کشورداری را می شناسد و آن را به خوبی اداره می نماید.
