قراء سبعه
🔸 سلام بفرمایید.
🔹 حاج آقا علم «قرائت قرآن» چگونه شکل گرفت؟
🔸 در زمان حیات رسول خدا (ص) از خط کوفی برای کتابت استفاده می‌شد. این خط نقطه و اعراب نداشت و هر کلمه آن به صورت‌های مختلف خوانده می‌شد. بی‌سوادی بر جامعه حاکم بود و برای ضبط قرآن راهى جز حفظ و روایت آن وجود نداشت. در این شرایط افرادى در مدینه به قرائت قرآن و آموزش آن اشتغال داشتند و مصدر تعلیم قرائت محسوب می‌شدند. کسانى که از ایشان قرائت می‌آموختند، کیفیت قرائت خود را در قالب روایت مستند کرده و به استادشان ارجاع مى‌دادند.
🔹 قاریان چند طبقه بودند؟
🔸 قاریان به هشت طبقه تقسیم شده و از صدر اسلام تا قرون متأخر را شامل می‌شوند. طبقه اول قراء «صحابه» بودند که در عصر پیامبر (ص) زندگی می‌کردند. طبقه دوم «تابعین» بودند که شاگران طبقه اول محسوب می‌شدند. طبقه سوم از نام‌آوران ائمه قرائت بودند که قرائت خود را از طبقه دوم اخذ کردند. هفت تن از افراد این طبقه که به آنها «قراء سبعه» می‌گویند، از مشاهیر و مراجع به نام قرائت محسوب می‌شوند. آنها از چنان شهرت و مرجعیتی برخوردار بودند که دیگر قاریان همه تحت‌الشعاع آنها قرار گرفتند. پس از این طبقات سه گانه، قاریان قرآن را بر اساس عصر و زمان به پنج طبقه دیگر تقسیم می‌کنند.
🔹 قراء سبعه چه کسانی هستند؟
🔸 قاریان هفت‌گانه یا قرّاء سبعه، هفت نفر از قاریان شهیر قرآن در سده دوم هجری قمری بودند که در نحوه قرائت برخی از کلمات قرآن با یکدیگر اختلاف داشتند. با اینکه تعداد راویان قرائت آنها زیاد بود، اما دو راوی برای هر قاری از شهرت بیشتری برخوردار بودند. قراء سبعه و راویان آنها عبارتند از: «ابوبکر عاصم ابن ابی النَّجود» که راویانش «ابوبکر شعبه بن عیاش» و «حفص» بودند. «ابو عبدالله نافع ابن ابی النّدیم» که راویانش «ورش» و «قالون» بودند. «ابو عمّارۃ حمزۃ ابن حبیب زیّات» که راویانش «حمزه خلف» و «خلاد» بودند. «ابوالحسن علی ابن حمزۃ کسائی» که راویانش «دوری» و «ابوالحارث» بودند. «ابو عَمرو ابن علاء» که راویانش «دوری» و «سوسی» بودند. «عبدالله ابن کثیر» که راویانش «قنبل» و «بزی» بودند و «عبدالله ابن عامر دمشقی» که راویانش «هشام» و «ابن ذکوان» بودند.
🔹 قراء سبعه از چه ملیت‌هایی بودند؟
🔸 از میان هفت نفر ائمه قرّاء سبعه، پنج نفر یعنی نافع، ابن کثیر، حمزه، کسائی و علاء بصری ایرانی بودند و دو نفر یعنی عامر دمشقی و عاصم اصالت عربی داشتند.
🔹 قراء سبعه چه جایگاهی داشته و دارند؟
🔸 جمهور علماى عامه قرائات سبع را متواتر مى‌دانند و حتى جماعتى روایت نبوى معروف «نزل القرآن على سبعه احرف» یعنی قرآن روى هفت حرف نازل شد را به قرائات سبع تفسیر کرده‌اند، اما قرائات سبع مشهورند نه متواتر. قرائت قابل اعتماد آن است که سند روایتش صحیح و با قواعد عربیت موافق و با رسم خط مصحف مطابق باشد.
🔹 چگونه قراء سبعه مشهور شدند؟
🔸 علت این که مردم به قرائت قراء سبعه روى آوردند این بود که با زیاد شدن راویان قرائت، امکان ضبط و حفظ همه روایات ممکن نشد، ناچار با رعایت عدد قرآن‌های پنجگانهای که «عثمان بن عفان» سومین خلیفه مسلمین به شهرهاى مکه، مدینه، کوفه، بصره و شام فرستاده بود، پنج قاری که قرائتشان با رسم خط قرآن موافق و از جهت ضبط و حفظ آسانتر بود را انتخاب کردند. سپس خلیفه دو قرآن نیز به یمن و بحرین ارسال کرد و بدین جهت دو نفر دیگر به جمع قراء افزودند و عدد قراء به هفت رسید. از طرفى مطابقت عدد هفت با عددى که در روایت نبوى ذکر شده بود، افراد بىاطلاع را به این باور رساند که مراد از هفت حرف در فرمایش رسول خدا (ص)، همان هفت قرائت قراء سبعه است.
🔹 ممنون حاج آقا
📚 برداشتی از کتاب: قرآن در اسلام، (قراء سبعه)، تالیف: علامه محمد حسین طباطبایی (ره)
