ولایت فقیه
🔸 سلام بفرمایید.
🔹 حاج آقا «ولایت فقیه» چه کتابی است؟
🔸 کتاب ولایت فقیه مجموع سیزده سخنرانی امام خمینی (ره) است که در فاصله یکم بهمن ۱۳۴۸ تا بیستم بهمن ۱۳۴۸ در خلال تدریس «درس خارج مبحث بیع» در «مسجد شیخ انصاری نجف اشرف» ایراد شده است. این سخنرانی‌ها در هنگام اقامت امام در نجف به صورت‌‌های مختلف منتشر شد و در پاییز ۱۳۴۹ پس از ویرایش و تأیید امام، در بیروت به چاپ رسید و در سال۱۳۵۶ با عنوان «نامه‌ای از امام موسوی کاشف الغطاء» به ضمیمه «جهاد اکبر» در ایران منتشر گردید.
🔹 این کتاب چه اثری بر نهضت اسلامی گذاشت؟
🔸 کتاب ولایت فقیه مانند دیگر آثار امام، صدرنشین کتاب‌های ممنوعه شد و افراد بسیاری به جرم چاپ و تکثیر یا همراه داشتن و مطالعه آن به زندان افتاده و شکنجه شدند. اما علیرغم فشار ساواک و سخت‌گیری‌های رژیم پهلوی، حمایت از اندیشه حکومت اسلامی که مبانی فقهی آن در این کتاب تبیین شده بود، به سرعت در میان نیروهای انقلابی و مراکز فکری و فرهنگی گسترش یافت و موضوع ایجاد حاکمیت دینی بر مبنای نظام سیاسی ولایت فقیه در کنار آرمان‌های قیام و نهضت ملت ایران قرار گرفت و تصویر روشنی از آینده و فردای انقلاب ترسیم کرد.
🔹 این کتاب چگونه به ولایت فقیه می‌پردازد؟
🔸 نظام سیاسی ولایت فقیه یک نظریه اجتهادی در فقه شیعه و به معنای حاکمیت فقیه جامع الشرایط به نیابت از معصوم (ع) در زمان غیبت امام عصر (عج) است. ماهیت ولایت فقیه و جایگاه آن در تشکیل و استمرار حکومت اسلامی در این کتاب مورد تحقیق قرار گرفته و با تکیه بر براهین عقلی و نقلی (آیات و روایات) اثبات شده است.
🔹 فقهای دیگر نیز به این موضوع پرداخته‌اند؟
🔸 بله. فقها معمولا در باب ولایت فقیه به تناسب موضوع در ابواب مختلف فقه بحث کرده‌اند، اما یک بحث منظم و جامع در کتب فقهی قدما در این باره وجود ندارد که علت آن به شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر تاریخ گذشته ممالک اسلامی و سلطه حکومت‌های ظالم و فقدان اسباب لازم برای طرح آن باز می‌گردد. ضمن اینکه اختلاف نظراتی درباره محدوده اختیارات و شئون ولایت فقیه در زمان غیبت میان فقها وجود دارد. اما با این همه، عموم فقهای شیعه اجمالا بر نوعی ولایت برای فقیه جامع الشرایط اتفاق نظر دارند. ملا احمد نراقی از علمای بزرگ عصر قاجار بیشتر از دیگران به این موضوع پرداخته و با تمسک به روایات متعدد ثابت می‌کند که به غیر از مواردی که به دلیل شرعی استثنا می‌شوند، فقیه در «عصر غیبت» در همه اموری که پیامبر (ص) و ائمه (ع) در آنها صاحب اختیار بوده و ولایت داشتند و نیز در همه اموری که با دین و دنیای بندگان خدا ارتباط دارد، ولایت دارد.
🔹 یعنی فقیه هم‌رتبه معصوم است؟
🔸 نه. منظور از اینکه ولایت رسول اکرم (ص) و ائمه (ع) بعد از غیبت به فقیه عادل می‌رسد، این نیست که مقام معنوی فقها همسنگ مقام حضرات معصومین (ع) شده و فقیه در تراز و جایگاه معنوی آنها قرار می‌گیرد که امری محال و غیرممکن است، چون جایگاه معصومین (ع) الهی و دست نیافتنی می‌باشد. بلکه منظور این است که ولایت فقها در مقام عمل، انجام وظایف حکومیتی، اداره کشور و اجرای قوانین شرع مقدس همانند معصومین (ع) است. از این‌رو ولایت برای فقیه جامع الشرایط امتیاز نیست، بلکه صرفا یک وظیفه است.
🔹 امام چه ادله‌ای برای ولایت فقها اقامه می‌کند؟
🔸 در این کتاب ولایت فقیه از جنس موضوعاتی شمرده شده که تصورش موجب تصدیق می‌شود. یعنی کسی که با عقاید و احکام اسلامی آشنایی داشته باشد، بی‌درنگ ضرورتش را تایید کرده و آن را در امتداد ولایت معصومین (ع ) می‌شمرد. امام به ادله‌هایی در باب ضرورت تشکیل حکومت اسلامی چنگ می‌زند که از جمله آنها می‌توان به عمل پیامبر (ص) و امام علی (ع) در تشکیل حکومت، ضرورت استمرار اجرای احکام الهی که اختصاص به زمان پیامبر (ص) ندارد و ماهیت و کیفیت قوانین اسلام که بدون حکومت قابل اجرا نیست، اشاره کرد.
🔹 ممنون حاج آقا
📚 برداشتی از کتاب: ولایت فقیه، تالیف: امام خمینی (ره)
