الو سلام حاج آقا / ۵۶

علم منطق

🔸 سلام بفرمایید.

🔹 حاج آقا «علم منطق» چه علمی است؟
🔸 علم منطق قانون صحیح فکر کردن است. قواعد و قوانین منطقی به منزله یک مقیاس، معیار و آلت سنجش است که هرگاه بخواهیم درباره برخی از موضوعات علمی یا فلسفی تفکر و استدلال کنیم، باید استدلال خود را با این مقیاس‌ها و معیارها سنجیده و ارزیابی نماییم تا از نتیجه‌گیری غلط مصون بمانیم. منطق ابزاری از نوع قاعده و قانون است که مراعات کردن و به کار بردن آن، ذهن را از خطا در تفکر باز می‌دارد.

🔹 علم منطق ریشه اسلامی دارد؟
🔸 نه. منطق از جمله علومی است که از جهان خارج وارد حوزه فرهنگ اسلامی شد و مورد پذیرش عمومی قرار گرفت. علم منطق از متون یونانی ترجمه شد. واضع و مدوَّن آن «ارسطاطالیس» یونانی بود. این علم در میان مسلمین نفوذ و گسترش فوق‌العاده یافت و توسط مسلمانان به سر حدّ کمال رسید. بزرگترین منطق‌های ارسطویی که در میان مسلمین تدوین شد «منطق الشفای بوعلی سینا» است که چندین برابر منطق خود ارسطوست.

🔹 منطق یونانی اصالت فرهنگ اسلامی را تهدید نمی‌کند؟
🔸 برای اثبات اصالت یک فرهنگ و تمدن، ضرورتی ندارد که آن فرهنگ از فرهنگ‌ها و تمدن‌های دیگر استفاده نکند، بلکه چنین چیزی عملا ممکن نیست. هیچ فرهنگی نداریم که از فرهنگ‌ها و تمدن‌های دیگر بهره نگرفته باشد، ولی سخن در کیفیت بهره‌گیری و استفاده از آنهاست. یک نوع بهره‌‏گیری آن است که فرهنگ و تمدن دیگر را بدون هیچ تصرفی در قلمرو خود وارد کنیم، اما نوع دیگر آن است که از فرهنگ و تمدن دیگر تغذی نموده و مانند یک موجود زنده آن را در خود جذب و هضم نموده و موجود تازه‌ای خلق کنیم. فرهنگ اسلامی از نوع دوم است و مانند یک سلّول زنده رشد کرده و فرهنگ‌های دیگر را از یونانی، هندی، ایرانی و غیره در خود جذب نمود و به صورت موجود جدیدی با چهره و سیمایی مخصوص به خود ایجاد کرد. به اعتراف محققان تاریخ فرهنگ و تمدن، تمدن اسلامی در ردیف بزرگترین فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری قرار دارد.

🔹 علم منطق چه فایده‌ای دارد؟
🔸 فایده منطق جلوگیری ذهن از خطا در تفکر است. اساساً عمل فکر کردن، چیزی جز نظم دادن به معلومات و پایه قرار دادن آنها برای کشف امور مجهول نیست. پس وقتی از سویی می‌گوییم منطق قانون صحیح فکر کردن است و از سوی دیگر می‌گوییم فکر عبارت است از حرکت و سیر ذهن از مقدمات به نتایج، معنی‌‏اش این می‌شود که منطق کارش این است که قوانین‏ درست حرکت کردن ذهن را نشان دهد. درست حرکت کردن ذهن چیزی جز درست ترتیب دادن و درست شکل و صورت دادن به معلومات نیست. پس کار منطق این است که حرکت ذهن را در حین تفکر تحت کنترل خود قرار دهد.

🔹 موضوع علم منطق چیست؟
🔸 موضوع یک علم عبارت از آن چیزی است که آن علم در اطراف آن بحث می‌کند. موضوع علم منطق عبارت است از «معرّف» و «حجّت» یعنی مسائل منطق یا درباره معرّف‌ها یعنی تعریفات بحث می‌کند، یا درباره حجت‌ها یعنی درباره استدلال‌ها.

🔹 مباحث منطقی چگونه آغاز می‌شود؟
🔸 منطقّیین اسلامی بحث خود را در منطق از تعریف «علم» و «ادراک» آغاز می‌کنند و سپس آن را به دو قسم «تصور» و «تصدیق» تقسیم می‌کنند. منطق مجموعاً دو بخش است. بخش تصورات و بخش تصدیقات. هر یک از تصور و تصدیق به دو قسم ضروری یا بدیهی و نظری یا اکتسابی تقسیم می‌شوند.‏

🔹 ممنون حاج آقا