دشمن سازی علی
🔸 سلام بفرمایید.
🔹 حاج آقا امام علی (ع) دشمن‌ساز بود؟
🔸 بله. علی (ع) مردی دشمن‌ساز و ناراضیتراش است و این یکی از افتخارات بزرگ اوست. او شخصیتی دو نیرویی و دارای جاذبه و دافعه بسیار قویست. شاید تاریخ در تمام قرون و اعصار، جاذبه و دافعه‌ای به نیرومندی جاذبه و دافعه علی (ع) سراغ نداشته باشد. دوستانی دارد در اوج فداکاری و از خودگذشتگی که از عشق او چون شعله‌های آتش، سوزان، بی‌قرار و پر فروغ‌اند، در دوستی او همه چیز را فراموش کرده و جان دادن در راه و رکاب او را آرمان و افتخار خود می‌دانند و دشمنانی دارد که از نام او به خود می‌پیچیدند و تا سر حد جنون نسبت به او بغض و کینه دارند، به طوری که حاضرند از دم تیغ گذشته و شاهد مرگ را در آغوش گیرند تا شاید زخمی هم بر پیکر او نشانده باشند.
🔹 چرا امام دشمن‌ساز بود؟
🔸 اصولا هر انسان هدفمند، انقلابی و الهی که در پی عملی ساختن آرمان‌های مقدس خود است، ناچار دشمن‌ساز و ناراضیتراش است. امام علی (ع) مرد خداست و در راه خدا از کسی نمی‌ترسد و کسی را ملاحظه نمی‌کند. چنین کسی و چنین حالتی قهراً دشمن‌ساز است و روح‌های طمع‌کار، جاه‌طلب و مقام‌پرست را رنجانده و با خود دشمن می‌سازد.
🔹 یعنی امام انعطاف‌پذیر نبود؟
🔸 بله. رسول خدا (ص) امام علی (ع) را به فرماندهی لشکری گماشت و به سوی یمن روانه کرد. هنگام بازگشت امام کسی را به جای خود گذاشت و برای ملاقات با پیامبر (ص) به سوی مکه شتافت. آن شخص حُلّه‌هایی را که امام آورده بود، در بین لشکریان تقسیم کرد تا با لباس‌های نو وارد مکه شوند. امام پس از بازگشت به بی‌انضباطی او اعتراض کرد و دستور داد حلّه‌ها را درآورده و در جایگاه خود قرار دهند تا پیامبر (ص) درباره آن تصمیم بگیرد. در حقیقت امام این کار را نوعی تصرف در بیت‌المال بدون اطلاع و اجازه پیشوای مسلمین می‌دانست. لشکریان از این عمل امام ناراحت شده و وقتی به حضور پیامبر (ص) رسیدند، از خشونت امام درباره حلّه‌ها شکایت کردند. در این لحظه پیامبر (ص) جمله تارخی خود را درباره امام علی (ع) فرمود: «یا ایهَاالنّاسُ! لا تَشْکوا عَلِیاً فَوَاللهِ انَّهُ لَأَخْشَنُ فی ذاتِ اللهِ مِنْ انْ یشْکی» یعنی ای مردم! از علی شکوه نکنید که به خدا سوگند او در راه خدا شدیدتر از این است که کسی درباره وی شکایت کند.
🔹 دشمنان امام از جهت شدت دشمنی چگونه بودند؟
🔸 در میان اصحاب پیامبر (ص) هیچ کس مانند امام علی (ع) دشمنان جسور، سرسخت، خطرناک و خونریز نداشت. او مردی بود که حتی پس از مرگش نیز مورد عداوت و کینه‌توزی دشمنانش قرار گرفت، به حدی که ناچار جنازه‌اش را شبانه و مخفیانه دفن کردند و مزارش را حدود یک قرن پنهان نگاه داشتند تا از جسارت و نبش قبر دشمنانش مصون بماند. چهره درخشان امام علی (ع) را به وضوح می‌توان بر اساس قاعده «تعرف الاشیاء باضدادها» از راه شناخت دشمنانش نیز شناخت.
🔹 دشمنان امام چند گروه و دسته بودند؟
🔸 یکی از مظاهر جامعیت و انسان کامل بودن امام علی (ع) در این است که او در مقام اثبات و عمل، با فرقه‌های گوناگون و انحرافات مختلف روبرو شد و با همه آنها مبارزه کرد. او در دوران خلافتش سه دسته را از خود راند و با آنها به پیکار برخواست. «اصحاب جمل» که خود آنان را «ناکثین» نامید و «اصحاب صفّین» که آنها را «قاسطین» خواند و «اصحاب نهروان» که از آنها با عنوان «مارقین» یاد کرد.
🔹 این سه گروه چه روحیاتی داشتند؟
🔸 ناکثین روحیه، پول‌پرستی داشتند، صاحبان مطامع و طرفداران تبعیض بودند. سخنان امام درباره عدل و مساوات بیشتر ناظر به آنهاست. قاسطین دارای روح سیاست‌‌بازی و نفاق بودند. آنها می‌کوشیدند تا بنیان حکومت امام را فرو ریخته و زمام حکومت را به دست گیرند. اما روح مارقین با عصبیت‌های ناروا و خشکه مقدسی‌ها و جهالت‌های خطرناک آمیخته شده بود و امام نسبت به آنها دافعه‌ای نیرومند و حالتی آشتی‌ناپذیر داشت.
🔹 ممنون حاج آقا
📚 برداشتی از کتاب: جاذبه و دافعه امام علی علیه السلام، (دشمن‌سازی علی)، تالیف: متفکر شهید استاد مرتضی مطهری (ره)
