همه ما می‌دانیم که ایشان از علمای جامع الاطراف بودند. علم و فنی را در زمان ایشان نمی‌شناسیم که شیخ بهایی آن را نداند یا در مورد آن ننویسد. از فقه اصول ادبیات فارسی عربی منطق فلسفه ریاضی حساب مهندسی و حتی علوم غریبه که گاهی اشارات منفی به آنها دارد که فهرست کاملی از کارهایش را داریم اما ابتکاری از ایشان در این نوشته هاست. چون یک نمونه از آن را خودم دیدم می‌خواهم عرض کنم که می‌تواند تاریخی باشد. یعنی همان کاری که در ساختن مسجد چهارباغ یا مدرسه چهارباغ اصفهان شد.
آنجا باتلاق بوده و امکان اینکه در یک باتلاق چنین ساختمان با عظمتی ساخته شود در آن زمان نبود. شیخ بهایی طرحی ریخته و با ذغال هیزم سوخته‌ها و کربن پوشش دو متری روی باتلاق درست کرده و آن ساختمان عظیم را ساخته که تا الان مانده است. این تکنیک الان هم در اروپا و در آمریکا استفاده می‌شود. نمی‌دانم چه جور بود. در زمان ریاست جمهوری به جنوب ورامین رفته بودم تا مسیر اصفهان به مشهد را ببینم. آن موقع معمولا از آن مسیر به مشهد می‌آمدم. از جایی مثل جنوب گرمسار رودهایی که از تهران به ورامین می‌روند به شکل یک رودخانه به کویر می‌روند.
در آنجا یک باتلاق بسیار سخت است که همین الان هم عبور از این باتلاق به خصوص در روزهای بارانی تقریبا غیرممکن است. با اینکه الان آبها مهار شدند و آب کمی از آنجا می‌رود. به من گفتند: شیخ بهایی در آن زمان جاده قابل اعتمادی در این باتلاق ساخته بود که امروز نتوانستیم بسازیم.
در زمان من این جاده نبود و الان نمی‌دانم این جاده هست یا نه. گفتم: ببینید چگونه است.
گفتند: با پرده‌ای از زغال این جاده را ساخته است.
خودم به آنجا رفتم و گفتم: تراکتور و بیل بیاورید و زمین را در باتلاق بکنید.
وقتی کندند دیدیم به جایی رسیدیم که ماده سیاهی شامل زغال و… آنجا ریخته و با آن پرده‌ای که هست آب به بالا نفوذ نمی‌کند و بالای جاده خشک می‌ماند. همین کار را در مسجد آنجا انجام داده بود. بعد از سال ها و شاید ده ها سال و چند قرن اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها آمدند و این را دیدند و مستشرقین خبر دادند که در آنجا به این تکنیک عمل شد. این کار چیزهای زیادی به ما می‌فهماند. شیخ بهایی که ذاتا مهندس یا شخصی نبود که عمرش را بر سر این مسایل بگذارند. این نشانه هوش و نبوغ ایشان است. با این نبوغ و فنون و این علوم قضاوتی کرده که آن امروز خیلی به درد ما می‌خورد بخصوص در این مقطع برای آدمهای حوزه می‌خواهم عرض کنم. دانشگاهها در این مورد خیلی مشکلی ندارند آنها راه را پیدا کرده اند و دارند می‌روند.
